Sokrates ve Özlüsözleri
-470 / Yunanistan-399 (71 yaşında) / Yunanistan
Yunan Felsefesinin kurucularındandır
Heykelci Sofroniskos ile ebe Fenarete nin oğlu olan Sokrates in kimliği de başlıbaşına bir felsefi sorundur.
Sokrates üzerine pek çok eski öykü anlatıldı (Platon, Ksenofon, Aristofanes, Aristoteles, Aristoksenos). Sokrates, edebi verimin yüksek olduğu bir dönemde hiçbir şey yazmadığı gibi, profesyonel "bilgi hocaları"nın ortaya çıktığı bir dönemde öğretmenliği resmi bir meslek olarak da seçmedi. Hayatı boyunca ancak üç kez Atina dan ayrıldığı söylenir. Bir kez askeri yükümlülük gereği, bir kez de Delfi ye gidip biliciye danışmak ve orada üzerinde "kendini tanı" sözünün yazılı olduğu Apollon tapınağını görmek için bu kentin dışına çıktı.
Sokrates genellikle ahlak felsefesinin, yani değer öğretisinin kurucusu olarak bilinirse de, ondan geriye kalan şey, bir öğretiden çok, kişilerin bilincine, özlerinin ne olduğunu göstermeye yönelik bir çabadır.
Sokrates önceleri doğa bilimleriyle, özellikle de canlı varlıkların çoğalması ve kaybolup gitmesi olgusuyla ilgilendi. Bu amaçla, matematiği ve doğa filozoflarının dünyayla ilgili öğretilerini incelemesi gerekti.
Yüzeysel bilgiyi aşma ve şeylerin gerçek bilgisine ulaşma isteğiyle, bireylerin davranışlarında ve yaşamlarında temel aldıkları inançları sorgulamaya yöneldi. Sokrates, inançlarını ayrım gözetmeksizin yadsımak için toplumun bütün kesimlerine seslendi; bu tutumu da şiddetli tepkilerle karşılaşması ve trajik bir biçimde ölmesi sonucunu doğurdu.
Sokrates, her türlü edinilmiş bilgiyi yadsıyan bir düşünceden yola çıkan yöntemiyle, yani diyalog sanatı ya da diyalektikle, insanlara, bilgiye sahip olduklarını sandıklarını, oysa sahip olmadıklarını kanıtlıyordu. Bir karara varmak gerektiğinde, çaresiz kalan muhatapları, kendisinden, sorunla ilgili düşüncelerini aktarmasını talep ettiklerinde, filozofça geri çekiliyor, bu da genellikle muhataplarının öfkelenmesine yol açıyordu. Aynı dönem Atina sının düşünürleri, Sokrates in halkı toplayıp, belirli zamanlarda ders vermesini çekemezler,akabinde Sokrates in bilinenlerin aslında yanlış olduğu söylemi üzerine Sokrates i mahkemeye verirler.O günlerde Sokrates in, halk tarafından çok sevilen bir filozof olması sebebiyle, Atina halkı mahkemeyi yakından takip eder. Mahkeme, idam cezasını onaylanmadan önce, hakim Sokrates e, mevzubahis söylemlerin kendisine ait olmadığını, bu söylemleri inkar ettiğini söylemesi durumunda, idam kararını bozacağını söyler.Sokrates bu teklifi reddeder ve "Ben söylemedim dersem, düşüncelerimin insanlar için hiçbir önemi kalmaz. Beni idam edin, çünkü idam ederseniz, düşüncelerim sizin sayenizde bütün dünya insanlarına ulaşacak ve bundan binlerce sene sonra bile Sokrates adı biliniyor olacak" der. Hakim idamın iptali şartını yineler ve Sokrates "Evet ben bunları söyledim. Sözümün ve düşüncelerimin, hayatım pahasına arkasındayım" der ve af teklifini reddeder.
Sokrates in dünyadaki son günü Platon tarafından Fedon da anlatılır. Bir gün ki Sokrates Tebes li dostları Kebes ve Simnias ile ruhun ölümsüzlüğü üzerine konuşarak geçirdi. Baldıranı içtikten ve ölmek üzere yattıktan sonra son sözleri şunlardı: "Krito, Aeskulapius a bir horoz borçluyuz; bu yüzden onu öde, sakın unutma." Zehir yüreğine ulaştığında sarsıldı ve öldü, " ve Krito bunu görerek ağzını ve gözlerini kapadı. Bu, Ekhekrates, dostumuzun sonuydu, öyle bir insan ki tüm çağının bizim bildiğimiz en iyisi, ve dahası, en bilgesi ve en gerçeğiydi."
ÖzlüSözleri
"Bir şeyi gerçekten bilmek onu anlamakla olur."
"Tek gerçek bilgelik, hiçbir şey bilmediğinizi bilmektir."
"Her durumda evlenin. İyi bir eş sizi mutlu, kötü bir eş ise filozof yapacaktır."
"Kimseye bir şey öğretemem. Onların sadece düşünmesini sağlayabilirim"
"Şaşırmak ve Merak bilgeliğin başlangıcıdır."
"Kibar olun, tanıştığınız herkes zor bir savaştır."
"At terbiyecileri en huysuz atlarla çalışırlar. (Çok huysuz bir kadınla neden evli olduğu sorulduğunda)"
Demokritos (Ünlü Kişiler) Atom veya bölünemeyen öz teorisiyle tanınan antik Yunan filozofu.
Platon / Eflatun (Ünlü Kişiler) Görüşleri Islam ve Hristiyan felsefesine derin etkide bulunmuş önemli bir Antik Yunan filozofudur.
Anaksimenes (Ünlü Kişiler) Doğa filozofu ve geleneksel olarak Batı dünyasının ilk filozofları kabul edilen Miletos'lu üç düşünürün sonuncusudur.
Cicero (Ünlü Kişiler) Romalı devlet adamı, bilgin, hatip ve yazar.
Parmenides (Ünlü Kişiler) Doğa filozoflarından sayılmakla birlikte, Antik Yunan felsefesinde rasyonalizm geleneğinin ilk filozoflarından biridir.
Machiavelli (Ünlü Kişiler) Tarih ve politika biliminin kurucusu sayılan düşünür, devlet adamı, askeri stratejist.
Thales, Miletli (Ünlü Kişiler) Felsefeyi başlatan filozof olduğu kabul edilir.
Diogenes (Ünlü Kişiler) Kendine yetme ile sadelik ilkelerine dayanan Kinik yaşam biçiminin öncülerinden Sinop lu çileci düşünürdür.
Heraklet (Ünlü Kişiler) Sokrat öncesi Antik Yunan filozofu
Aristo (Ünlü Kişiler) Antik Yunan filozof.
Farabi (Ünlü Kişiler) Aristo’nun felsefesini İslami açıdan yorumlayarak İslam düşüncesiyle bağdaştırmaya çalışmıştır.
Leibniz (Ünlü Kişiler) Matematik, metafizik ve mantık alanlarında ileri sürdüğü yeni düşünce ve görüşleriyle tanınmaktadır.
Heidegger, Martin (Ünlü Kişiler) Varoluşçu felsefenin önde gelen isimlerinden biri olan Alman filozof.
Ibn Bacce (Ünlü Kişiler) Matematik, fizik, astronomi, felsefe, siyaset, tıp ve müzik gibi birçok bilimle uğraşmış, özellikle Aristo şerhleri ile Batı'da felsefenin gelişmesine katkı sağlamış Endülüs'lü Müslüman filozof.
İbni Rüşd (Ünlü Kişiler) Batıya Aristo’yu tanıtan ve felsefenin yayılmasında öncülük eden önemli bir İslam filozofudur.
Montesquieu (Ünlü Kişiler) Fransız politik düşünürdür.
Spinoza (Ünlü Kişiler) 17. yüzyıl felsefesinin önde gelen rasyonalistlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Epikür (Ünlü Kişiler) Helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir.
Ibn-i Sina (Ünlü Kişiler) Fars filozof ve hekim.
Hegel (Ünlü Kişiler) Diyalektik mantık ekolünün kurucusu Alman filozof.
Francis Bacon (Ünlü Kişiler) Ingiliz devlet adamı ve filozof.
Locke, John (Ünlü Kişiler) Aydınlanma düşünürlerinden en çok etkilenen ve yaygın olarak "Liberalizmin Babası" olarak bilinen İngiliz felsefeci ve doktoru.
Empedokles (Ünlü Kişiler) Doğa düşünürlerinden biri olan Empedokles, kendinden önceki doğa düşünürlerinin temel öğe (arkhe) olarak belirlediği, su, ateş ve havaya, toprak öğesini de ekleyerek, hepsini bir arada kullanan ilk düşünür olmuştur.
James, William (Ünlü Kişiler) Charles Sanders Peirce ve John Dewey ile birlikte pragmacılık görüşünün kurucuları arasında gösterilen Amerikalı ruhbilimci ve felsefeci.
Berkeley, George (Ünlü Kişiler) Dünyada yalnızca ruhların ve bu ruhların idelerinin varolduğunu, buna karşılık maddenin varolmadığını öne süren İngiliz düşünür.
Bergson, Henri (Ünlü Kişiler) Özellikle 20. yüzyılın ilk yarısında etkili olmuş Nobel ödüllü Fransız düşünür.
Dewey, John (Ünlü Kişiler) Aletçilik olarak bilinen felsefe akımının kurucusu ünlü Amerikan filozof ve eğitim teorisyeni.
Schiller, Ferdinand (Ünlü Kişiler) İngiliz Pragmacılığının en önde gelen savunucularındandır.
Ingarden, Roman (Ünlü Kişiler) Husserl’in fenomenolojik yönteminden yararlanarak edebiyat ve sanat yapıtlarını açıklamaya çalışmıştır.
Sartre (Ünlü Kişiler) Felsefi içerikli romanlarıyla 20. yüzyıl’a damgasını vuran düşünürlerden biridir.
Foucault (Ünlü Kişiler) Fransız filozof, fikir tarihçisi, sosyal kuramcı ve edebi eleştirmen.
Thomas Aquinas (Ünlü Kişiler) Bilgi felsefesi, metafizik, siyaset ve ruhun ölümsüzlüğü konularındaki yorumlarıyla skolastik düşünceye önemli katkılar sağlamış keşiş ve filozof.
Wittgenstein (Ünlü Kişiler) Mantık ve dil felsefesi konularında yaptığı çalışmalarla 20. yüzyılın en önemli filozoflarından sayılır.
90 Dakikada Sokrates - Paul Strathern (Felsefe) Sokrates'in Hayatı ve Öğretileri
Diyalektik (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Kavramlar arasındaki karşıtlık ilişkisinden yola çıkarak bunu doğruya varan süreçlerin açığa çıkarılmasında bir ilke olarak kullanan düşünme ve araştırma yolu.
Akış Öğretisi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Evrenin sürekli bir oluş, bir akış, bir değişim içinde olduğunu ve değişimin karşıtlıklardan, birbiriyle çatışan gerçekliklerden kaynaklandığını öne süren öğreti.
Klasik Felsefe (Antik Yunan) (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Sokrates, Platon, Aristoteles’in düşüncelerinin hâkim olduğu dönemdir.
Sokratik Dönem (Felsefe Terimleri Sözlüğü) (MÖ. 5.YY - 4.YY) Sokrates, doğru yaşamanın ve doğru ile yanlış arasındaki farkı anlaşılması için eleştirel akıl yürütme sistemi geliştirdi. O ve takipçileri Plato ve Aristoteles başlattığı sistemi geliştirdiler.
Sofistler (Felsefe Terimleri Sözlüğü) MÖ 5. yüzyılda para karşılığında felsefe öğreten gezgin felsefecilerdir.
İlk Çağ Felsefesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) M.Ö. 700’lü yıllarda başlayıp, M.S. 300 yıllarına kadar devam eden bir dönemdir.
Felsefi Akımlar (Felsefe) Felsefenin günümüze kadar evrimindeki köşe taşları.
Ontoloji (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Bir bütün olarak varlığı ele alan ve var olanların en temel niteliklerini inceleyen felsefe dalı.
Geçmişten Günümüze Ahlak Felsefeleri (Felsefe) Hangi eylem ve davranışlarımız doğru veya yanlıştır? Ahlaklı ya da ahlaksız olmanın kriterleri nelerdir? Eski Antik Çağ’dan günümüze değin bazı tanınmış filozofların bu sorulara yanıtları.
Sokrat Öncesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) MÖ. 7.YY - 5.YY. Genel olarak, yapıtlarının tamamı birkaç metinsel parça ve sonraki filozofların ve tarihçilerin aktardıklarıdır.
Eleacılık (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Salt düşünme ile var olanın niteliklerini türetmeye çalışan Elea'lıların kurduğu öğreti.
Antik aydınlanma çağı (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Antik Yunan felsefesinin İ.Ö. 5. yüzyılı kapsayan evresi.
Antik Çağ Felsefesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Yunan ve roma felsefeleri
Aristoculuk (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Antikçağ Yunan filozofu Aristoteles'in öğretisine dayanan, deneyci ve gerçekçi eğilimleriyle öne çıkan bir düşünce okulu.
Akademia (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Platon'un kurduğu felsefe okulunun adıdır.
Demiourgos (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Düzenleyici Tanrı.
Platonculuk (Felsefe Terimleri Sözlüğü) İdealar dünyası ile gerçek dünya arasındaki karşıtlığa dayanan, klasik kökenlerini Platon'un diyaloglarından alan ve daha sonra takipçileri tarafından geliştirilen felsefe öğretisi.
Monad (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Yaratma teorileri içindeki ilk varlığa, tanrısallığa veya bütün varlıkların toplamına atıfta bulunur.
Determinizm (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Determinizm her olayın kendinden önce gelen bir nedeni olduğu görüşüdür.
Realizm (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Bilinçten bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu kabul eden öğreti. Varlığın, insan bilincinden bağımsız ve nesnel olarak var olduğunu ileri süren görüş.
Ana Erdemler (Felsefe Terimleri Sözlüğü) İlkçağ Yunan felsefesinde, özellikle de Platon’un öğretisinde olmazsa olmaz olarak görülen erdemlerdir.
Idea (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Platon'a göre algılarla kavradığımız nesnelerin orijinal formları, örnekleri.
Anlıkçılık (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Bütün varlıkları anlıksal temele indirgeyen öğretilerin genel adı.
Matematik Felsefesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Matematiğin neliğini ve değerini bütün yönleriyle dizgeli bir biçimde ele alan felsefe alanı.
Diyalektik Düşünce Tarihi (Felsefe) Diyalektik düşüncenin tarihi, eski Yunan medeniyetinden başlayarak anlatılıyor. Eski Yunan’dan, orta çağdan, klasik Alman düşüncesinden görüşlere yer veriliyor.
Skolastik Felsefe (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Orta Çağ düşüncesinde doğrunun zaten mevcut olduğu düşüncesine ve felsefenin okullarda okutularak öğretilmesine dayanan bir yaklaşım sergiler. Bu felsefenin temelinde teoloji vardır ve onu desteklemeye çalışır.
Olaybilim (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Olayların ideal varlığını inceleme ve betimleme yöntemi.
Panenteizm (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Panteizmde olduğu gibi Evren'in kendisinin Tanrı olduğunu, panteizmden farklı olarak da ilk devindirici olan tanrının Evren ve tüm varlıkları özünden yarattığını ve Evren'e aşkın, Evren'in bilincinde mutlak ve değişmez bir varlık olarak egemen olduğu inancıdır.
Metafizik (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Metafizik, felsefenin bir dalıdır. İlk felsefeciler tarafından, "fizik bilimlerinin ötesinde kalan" anlamına gelen "metafizik" sözcüğü ile felsefeye kazandırılmıştır.
Subjektivizm (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Nesneyi öznenin dışında ve ondan bağımsız sayan nesnelcilik anlayışına karşı, nesneyi öznenin ürünü sayan anlayıştır.
Aristo - Atinalıların Devleti (Felsefe) Aristonun devlet yönetimleri üzerine yazdığı kitaplar serisinin en önemlisi bu kitaptır.
Mantık (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Bilginin yapısını inceleyen, doğru ile yanlış arasındaki akıl yürütmenin ayrımını yapan disiplindir.
Biçimcilik (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Biçimi öz'den üstün tutan öğretilerin genel adı.
Aion (Felsefe Terimleri Sözlüğü) İlkçağ Yunan felsefesinde özellikle Parmenides’ten itibaren ebediyet ya da bengilik anlamında kullanılan terim.
Peripatetikler (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Aristoteles'in yandaş ve öğrencileri.
İbn Rüşdcülük (Felsefe Terimleri Sözlüğü) 13. yüzyılda latin hristiyan skolastisizmini etkileyen, İbn Rüşd çevirilerinin etrafında şekillenerek etkisini gösteren Aristotelesçi felsefi akım, görüş.
Mantıkçılık (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Mantığı felsefenin temeli sayan anlayış.
Mimesis (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Taklit; benzetme, örnek alınan şeyi yeniden yapma.
Doğa (Özlüsözler) Kendi kuralları çerçevesinde sürekli gelişen, değişen canlı ve cansız varlıkların hepsi.
Doğa Felsefesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) (M.Ö. 7.YY - M.Ö. 5.YY) Akıl yoluyla doğaya yönelerek “ilk neden” sorunu üzerinde duran ve elde ettiği sonuçları deney ve gözlemle temellendirmeye çalışan felsefi ekollerdir.
Dünya (Özlüsözler) Üstünde yaşadığımız gök cismi.
Evren (Özlüsözler) Gök varlıklarının bütünü, kâinat, kozmos.
Metafizik (Özlüsözler) Algılarımızı (idrakimizi) ve duyularımızı aşan konular
Epistemoloji (Felsefe Terimleri Sözlüğü) İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliliğini inceleyen felsefe dalı.
Bilgi Kuramı (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Bilginin bilgisi. Doğrudan doğruya bilgi olgusu’yla bilme olayı’nı inceleyen bilgi kuramı deyimi.
Çokçuluk (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Varlığın birbirine indirgemeyen birçok tözden oluştuğunu savunan bir felsefi yaklaşımdır.
Siyaset Felsefesi (Felsefe Terimleri Sözlüğü) Demokrasi, yasama, siyasal ahlak gibi hukuku, siyasal yaşamı, toplumsal konuları ilgilendiren genellikle normatif sorunlar üzerine eğilen bir araştırma alanıdır.
Felsefede Temel Doktrinler (Felsefe) Felsefede doktrinlerin kategorize edilmesiyle ortaya çıkan genel tablo.
You can send your original articles in Word or PDF formats that you want to be published on this site to denizemesaj@gmail.com. If you wish, it will publish by your own name. It is also possible to send your opinions and ideas at this address.